W 2008 r obchodzimy 100 lecie urodzin Juliana Reimschussela
"Rzeko rodzinna, ma Koszarawo, Tyś rzeką wspomnień jest moich łzawą!... Tyś mi szumiała piosenki błogie I myła stopy mej Matki Drogiej Gdy spracowana siadła nad brzegiem Karmiąc swe dziecię razowym chlebem." (fragment wiersza ,,0, Koszarawo!" ..)
Julian Reimschussel
ŻYCIE I TWORCZOŚĆ JULIANA REIMSCHUSSLA Julian Reimschussel urodził się 27 września 1908 roku w Sporyszu k/Żywca w rodzinie robotniczej, jako syn Adolfa i Marii z Rączków.
Szkołę ludową kończy w Sporyszu, a Państwowe Gimnazjum im. M. Kopernika w Żywcu w roku 1929. W 1932 uzyskuje Absolutorium Wyższego Studium Handlowego, Wydział Pedagogiczny w Krakowie, a egzamin dyplomowy składa w 1934 r. W latach 1932-36 pracuje w Urzędzie Skarbowym w Żywcu, a następnie w 1936 obejmuje stanowisko,nauczyciela w Miejskiej Szkole Przysposobienia Kupieckiego, a później w Miejskim Gimnazjum Handlowym. Od wczesnej młodości zdradza duże zdolności artystyczne i już w 1929 zakłada i prowadzi Zespół Teatralny "TUR" przy Fabryce Śrub w Sporyszu. W tymże roku wystawia pierwszą sztukę pt.; "Stryjaszek", komedia jest zarówno debiutem dla teatru jak i dla jej młodego autora, reżysera i aktora w jednej osobie. Pasjonuje go szczególnie muzyka, śpiew i tańce górali żywieckich, które po zebraniu wykorzystuje w swoich następnych utworach. Przykładem wykorzystania tych materiałów jest "Szopka góralska", która była najprawdopodobniej pierwszym utworem scenicznym napisanym w gwarze górali żywieckich. Wkrótce potem ukazują się nowele i wiersze, które są również napisane gwarą, takie jak; "Wsiowy grajek", "Koszarawa", "Popłynęły lata". W latach 1930-33 Julian Reimschussel zostaje prezesem Związku Młodzieży Akademickiej w Żywcu. W okresie 1930-39 pisze 3 aktową komedię "Przyjaciele", 3 aktową komedię "Renesans kobiet", 3 aktową "Szopkę góralską", 3 aktową komedię "Kram towarów mieszanych" oraz kilka drobnych utworów scenicznych o charakterze przeważnie regionalnym. Wybuch II wojny światowej przerywa działalność artystyczną Juliana Reimschussela, nie przerywa jednak jego działalności pedagogicznej, prowadzi wraz z gronem nauczycielskim tajne nauczanie. W kwietniu 1940 r za działalność kulturalno-oświatową zostaje aresztowany przez Gestapo i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau, a następnie przewieziony do obozu w Mauthausen Gusen otrzymując nr więźnia ,,7180". Pod koniec 1940 r. dzięki usilnym staraniom żony Zofii oraz rodziny zostaje zwolniony jako tzw. "Oberschleisier". Otwiera skromne przedsiębiorstwo "Wytwórnia soków i marynat" w którym zatrudnia paru byłych uczniów i przyjaciół, chroniąc ich w ten sposób przed wywiezieniem na przymusowe roboty do Niemiec. Pamiętając o swych przeżyciach w obozach pisze wstrząsające opowiadanie pt. "Garść wspomnień" i nowela "Wieczór wigilijny". W 1943 r wstępuje do AK, zostaje zaprzysiężony przez dawnego kolegę biurowego harcmistrza Rudolfa Łodzianę. Ostatnie miesiące okupacji, ukrywa się w okolicach Żywca uciekając prawie dwukrotnie z rąk gestapo. Z chwilą wyzwolenia miasta Żywca tj. 5 kwietnia 1945 r ukrywający się dotychczas Julian Reimschussel z polecenia Zarządu Miejskiego przystąpił do zorganizowania Miejskiego Gimnazjum Handlowego i skompletowania grona profesorskiego. Oficjalnym pismem KOIW w Krakowie dnia 20.04.45 r L III 5334/45 kierownictwo zakładu powierzono Julianowi Reimschusslowi. Działalność jego rozpoczęła się w bardzo trudnych warunkach na skutek ogromnych zniszczeń, jednak umiłowanie zawodu i ogromne poświęcenie powoli zacierały te trudności. Jako wielki przyjaciel młodzieży organizuje przy szkole teatr w którym sam reżyseruje sztuki, które w większości były jego autorstwa. Aktorami tego teatru byli ówcześni profesorowie i uczniowie. Szkolny teatr daje występy w Żywcu i okolicy, pieniądze uzyskane z występów przeznaczone są na stroje jak również na wyposażenie szkoły. W latach uruchomienia Miejskiego Gimnazjum i Liceum Handlowego Julian Reimschussel zostaje również członkiem Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, przewodniczącym komisji bibliotecznej i muzealnej w Żywcu. W latach 1945-50 sprawuje funkcję prezesa Powiatowego Związku Byłych Więźniów Politycznych oraz zostaje współorganizatorem Stronnictwa Demokratycznego w Żywcu i jego pierwszym prezesem. W 1945 r. zostaje inicjatorem i współorganizatorem Pierwszej Spółdzielni "Zespół", która została przejęta przez Spółdzielnię Spożywców "Społem". Mimo tak ogromnej działalności Julian Reimschiissel nadal powiększa swój dorobek artystyczny. Pierwszym powojennym utworem ludowym jest operetka góralska pt. "Zew groni" napisana w 1947 roku. Ostatnią sztuką pisaną na Żywiecczyźnie jest "Kwiat paproci". W 1950 r. zostaje przeniesiony służbowo do Zakopanego, gdzie obejmuje funkcję dyrektora tamtejszego Liceum Handlowego. Zostaje podobnie jak w Żywcu wciągnięty w wir pracy wychowawczej, pedagogicznej i jednocześnie twórczej zostaje kierownikiem artystycznym i reżyserem sztuk góralskich Zespołu im. Klimka Bachledy. Tworzy kilkadziesiąt utworów scenicznych głównie regionalnych, które wystawiane są przez liczne zespoły regionalne jak również Teatr im. H. Modrzejewskiej w Zakopanem. Występy te cieszą się ogromnym powodzeniem w kraju i za granicą. Był jednym z pierwszych twórców ludowych należących do Grupy Literackiej "Gronie", brał udział w licznych spotkaniach literackich, wieczornicach itp. za swą pracę pedagogiczną, twórczą i artystyczną odznaczony został: Medalem Wolności i Zwycięstwa, Odznaką Grunwaldzką, Odznaką Zasłużony Działacz Kultury, Złotą Odznaką za Zasługi dla Ziemi Krakowskiej, Złotą Odznaką za Zasługi dla Ziemi Nowosądeckiej, Złotą Odznaką za Zasługi dla Zakopanego, Medalem Pamiątkowym 400 lat Zakopanego, Medalem Zasłużony dla Miasta Żywca, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Był człowiekiem wszechstronnym, stałe poszerzającym swe horyzonty, oddanym młodzieży. Jako wspaniały pedagog i wychowawca chciał rozmiłować młodzież w ojczystym języku szczególnie języku gwarowym, pragnął przyzwyczajać młodzież do poznania kultury narodowej. Będąc z dala od swego rodzinnego miasta stale sercem był z nim związany czego dowodem są liczne wiersze i utwory wyrażające tęsknotę za rodzinnymi stronami. 30 marca 1984 r odszedł od nas nieodżałowany syn Ziemi Żywieckiej o którym pamięć pozostanie na zawsze wśród nas. DOROBEK TWÓRCZY JULIANA REIMSCHUSSLA "Stryjaszek" – komedia "Przyjaciele" - komedia w 3 aktach "Renesans kobiet" - komedia w 3 aktach "Szopka góralska" - w 3 aktach "Kram towarów mieszanych" - komedia w 3 aktach “Szkolne lata" "Zaloty góralskie" w 4 aktach w gwarze górali żywieckich "Zew groni" - wodewil góralski w gwarze żywieckiej "Kwiat paproci" "Klimek Bachleda" - dramat w 3 aktach "Diabeł na Podhalu" - wodewil góralski w 4 aktach "Ojcowe gęśle" - dramat w 5 odsłonach "Kwiat paproci" - w gwarze podhalańskiej "Baśń leśna" - widowisko baletowo-muzyczne w 3 aktach "Piekielnica" - komedio-satyra w 3 aktach "Sąd nad Janosikiem" - widowisko regionalne w 3 odsłonach "Wczora a dziś" - komedia w 3 aktach "Jadwisia spod regli" - pierwsza w Polsce opera góralska w 4 odsłonach "Ostatni Harnaś" - opera ludowa w 4 odsłonach "Gawędy góralskie" inscenizowana adaptacja "Zaloty góralskie" - w 4 aktach w gwarze podhalańskiej "Zew gór" - adaptacja na gwarę podhalańską w 5 odsłonach “Wesoła nowina" - podhalańskie widowisko szopkowe w 3 aktach "Sabała" - obraz poetycki "Jeden z wielu" - dramat w odsłonach “Malowanki na szkle" - regionalne widowisko pantomimiczne w 6 obrazach "Ach to Zakopane" - komedia muzyczna w 4 odsłonach "Na skalnej Ziemi" - widowisko regionalne, napisane wspólnie z A. Pachem "Powracająca fala" - Bolesława Prusa - adaptacja sceniczna "Harnasiowy świat" - opera góralska w 4 aktach "Dar serca" Poza tym kilkadziesiąt wierszy, szereg drobnych utworów scenicznych i adaptacji. Pisał także nowele, opowiadania, wspomnienia.
